Ngay từ khi sinh ra, con người đã bị gắn những đặc điểm tương ứng với giới tính của mình. Nam thì phải mạnh mẽ, nữ thì mềm mại dịu dàng. Việc gán ghép này do xã hội quy định, tồn tại từ rất lâu trước đây và bền vững với thời gian. Đây gọi là khuôn mẫu xã hội về giới tính.
Khuôn mẫu về giới tính là gì?
Khuôn mẫu trong Tâm lý học xã hội là tổ hợp những đặc điểm tâm lý có tính khái quát cao và bền vững về một nhóm người nhất định.
Khuôn mẫu vai trò giới chịu ảnh hưởng khá lớn của môi trường văn hóa. Đó là những đặc điểm đặc trưng mà mỗi nền văn hóa xã hội kỳ vọng, mong đợi hay gán cho người phụ nữ hay đàn ông. Những khuôn mẫu đó có ảnh hưởng rất lớn tới ý thức của mỗi cá nhân.
Tuy nhiên cũng có những khuôn mẫu khá ổn định về nam và nữ. Chúng không phụ thuộc vào tuổi tác, tình trạng kinh tế, nguồn gốc xã hội hay giáo dục.
Khuôn mẫu phổ biến về những đặc điểm đặc trưng cho sự nam tính và nữ tính
Một nghiên cứu của Broverman đã đưa ra khuôn mẫu phổ biến về đặc trưng cho nam và nữ như sau:
|
Đặc điểm được xem là nam tính |
Đặc điểm được xem là nữ tính |
| Gây hấn | Nói nhiều |
| Độc lập | Khéo xử |
| Không biểu lộ cảm xúc | Hòa nhã |
| Tự tin | Ngoan đạo |
| Rất khách quan | Nhận biết cảm nghĩ của người khác |
| Tính toán và khoa học | Quan tâm đến diện mạo |
| Tham vọng | Ngăn nắp |
| Chủ động | Điềm tĩnh |
| Đua tranh | Nhu cầu an toàn cao |
| Logic | Thích văn học nghệ thuật |
| Thực tế | Diễn đạt cảm nghĩ nhạy cảm dễ dàng |
| Trực tiếp | Không dùng ngôn ngữ thô thiển |
| Mạo hiểm | Phụ thuộc |
Theo như bảng trên, các đặc điểm được xem là nam tính thường liên quan đến năng lực nhiều hơn, còn đặc điểm được xem là nữ tính lại liên quan đến tình cảm.
Trung tính – sự pha trộn giữa nam tính và nữ tính
Khi nói đến đàn ông và phụ nữ, ta thường có xu hướng xem xét họ như hai cực của tạo hóa. Những đặc điểm đặc trưng cho hai giới được nêu ở trên thường là những thái cực cho nam và nữ. Trên thực tế, những đặc điểm đặc trưng cho nam tính và nữ tính luôn nằm trong mối quan hệ mâu thuẫn tương tác lẫn nhau trong quá trình xã hội hóa của mỗi cá nhân.
Bem đã đưa ra thuật ngữ Androgyne – Trung tính để biểu thị sự pha trộn ở mức cao trong tâm lý của mỗi cá nhân những phẩm chất, đặc điểm của nam tính và nữ tính. Trung tính được hiểu như là sự kết hợp các đặc tính đối lập của hai giới trong cùng một cá nhân, để tạo ra vô số những tổ hợp các cặp phẩm chất.
Trung tính giúp chúng ta tránh những ảnh hưởng của định kiến khuôn mẫu giới và nhìn nhận mỗi người như một cá nhân độc đáo với những đặc điểm và các chức năng tâm lý khác nhau.
Hoàng Giang
Trích Tâm lý học khác biệt, tác giả Ngô Công Hoàn (Chủ biên) và Trương Thị Khánh Hà:
http://tailieudientu.lrc.tnu.edu.vn/Upload/Collection/brief/brief_49611_54095_TN201500891.pdf
Xem thêm bài viết khác cùng chủ đề: BÌNH ĐẲNG GIỚI – NGANG BẰNG HAY TÔN TRỌNG
